Biblioteca:Waltharius, Pars Secunda

<poem> Ecce quater denos sol circumflexerat orbes, Ex quo Pannonica fuerat digressus ab urbe. Ipso quippe die, numerum qui clauserat istum, 430 Venerat ad fluvium iam vespere tum mediante, Scilicet ad Rhenum, qua cursus tendit ad urbem Nomine Wormatiam regali sede nitentem. Illic pro naulo pisces dedit antea captos Et mox transpositus graditur properanter anhelus. 435 Orta dies postquam tenebras discusserat atras, Portitor exsurgens praefatam venit in urbem Regalique coco, reliquorum quippe magistro, Detulerat pisces, quos vir dedit ille viator. Hos dum pigmentis condisset et apposuisset 440 Regi Gunthario, miratus fatur ab alto: «Istius ergo modi pisces mihi Francia numquam Ostendit; reor externis a finibus illos. Dic mihi quantocius: cuias homo detulit illos?» Ipseque respondens narrat, quod nauta dedisset. 445 Accersire hominem princeps praecepit eundem; Et, cum venisset, de re quaesitus eadem Talia dicta dedit causamque ex ordine pandit: «Vespere praeterito residebam litore Rheni Conspexique viatorem propere venientem 450 Et veluti pugnae certum per membra paratum: Aere etenim penitus fuerat, rex inclite, cinctus Gesserat et scutum gradiens hastamque coruscam. Namque viro forti similis fuit, et licet ingens Asportaret onus, gressum tamen extulit acrem. 455 Hunc incredibili formae decorata nitore Assequitur calcemque terit iam calce puella. Ipsaque robustum rexit per lora caballum Scrinia bina quidem dorso non parva ferentem, Quae, dum cervicem sonipes discusserit altam 460 Atque superba cupit glomerare volumina crurum, Dant sonitum, ceu quis gemmis illiserit aurum. Hic mihi praesentes dederat pro munere pisces.» His Hagano auditis (ad mensam quippe resedit) Laetior in medium prompsit de pectore verbum: 465 «Congaudete mihi, quaeso, quia talia novi! Waltharius collega meus remeavit ab Hunis.» Guntharius princeps ex hac ratione superbus Vociferatur, et omnis ei mox aula reclamat: Congaudete mihi, iubeo, quia talia vixi! 470 Gazam, quam Gibicho regi transmisit eoo, Nunc mihi cunctipotens huc in mea regna remisit.» Haec ait et mensam pede perculit exiliensque Ducere equum iubet et sella componere sculpta Atque omni de plebe viros secum duodenos 475 Viribus insignes, animis plerumque probatos Legerat. inter quos simul ire Haganona iubebat. Qui memor antiquae fidei sociique prioris Nititur a coeptis dominum transvertere rebus. Rex tamen econtra nihilominus instat et infit: 480 «Ne tardate, viri, praecingite corpora ferro Fortia, squamosus thorax iam terga recondat. Hic tantum gazae Francis deducat ab oris?» Instructi telis (nam iussio regis adurget) Exibant portis, te Waltharium cupientes 485 Cernere et imbellem lucris fraudare putantes. Sed tamen omnimodis Hagano prohibere studebat, At rex infelix coeptis resipiscere non vult. Interea vir magnanimus de flumine pergens Venerat in saltum iam tum Vosagum vocitatum. 490 Nam nemus est ingens, spatiosum, lustra ferarum Plurima habens, suetum canibus resonare tubisque. Sunt in secessu bini montesque propinqui, Inter quos licet angustum specus extat amoenum, Non tellure cava factum, sed vertice rupum: 495 Apta quidem statio latronibus illa cruentis. Angulus hic virides ac vescas gesserat herbas. «Huc», mox ut vidit iuvenis, «huc» inquit «eamus, His iuvat in castris fessum componere corpus.» Nam postquam fugiens Avarum discesserat oris, 500 Non aliter somni requiem gustaverat idem Quam super innixus clipeo; vix clauserat orbes. Bellica tum demum deponens pondera dixit Virginis in gremium fusus: «circumspice caute, Hiltgunt, et nebulam si tolli videris atram, 505 Attactu blando me surgere commonitato, Et licet ingentem conspexeris ire catervam, Ne excutias somno subito, mi cara, caveto! Nam procul hinc acies potis es transmittere puras. Instanter cunctam circa explora regionem!» 510 Haec ait atque oculos concluserat ipse nitentes Iamque diu satis optata fruitur requiete. Ast ubi Guntharius vestigia pulvere vidit, Cornipedem rapidum saevis calcaribus urget Exultansque animis frustra sic fatur ad auras: 515 «Accelerate, viri, iam nunc capietis euntem, Numquam hodie effugiet, furata talenta relinquet.» Inclitus at Hagano contra mox reddidit ista: «Unum dico tibi, regum fortissime, tantum: Si totiens tu Waltharium pugnasse videres 520 Atque nova totiens, quotiens ego, caede furentem, Numquam tam facile spoliandum forte putares. Vidi Pannonias acies, cum bella cierent Contra aquilonares sive australes regiones. Illic Waltharius propria virtute coruscus 525 Hostibus invisus, sociis mirandus obibat. Quisquis ei congressus erat, mox Tartara vidit. O rex et comites, experto credite, quantus In clipeum surgat, quo turbine torqueat hastam.» Sed dum Guntharius male sana mente gravatus 530 Nequaquam flecti posset, castris propiabant. At procul aspiciens Hiltgunt de vertice montis Pulvere sublato venientes sensit et ipsum Waltharium placido tactu vigilare monebat. Qui caput attollens scrutatur, si quis adiret. 535 Eminus illa refert quandam volitare phalangem. Ipse oculos tersos somni glaucomate purgans Paulatim rigidos ferro vestiverat artus Atque gravem rursus parmam collegit et hastam Et saliens vacuas ferro transverberat auras 540 Et celer ad pugnam telis prolusit amaram. Comminus ecce coruscantes mulier videt hastas Ac stupefacta nimis: «Hunos hic» inquit «habemus!» In terramque cadens effatur talia tristis: «Obsecro, mi senior, gladio mea colla secentur, 545 Ut, quae non merui pacto thalamo sociari, Nullius ulterius patiar consortia carnis.» Tum iuvenis: «cruor innocuus me tinxerit?» inquit Et: «quo forte modo gladius potis est inimicos Sternere, tam fidae si nunc non parcit amicae? 550 Absit quod rogitas; mentis depone pavorem! Qui me de variis eduxit sacpe periclis, Hic valet hic hostes, credo, confundere nostros.» Haec ait atque oculos tollens effatur ad ipsam: «Non assunt Avares hic, sed Franci nebulones, 555 Cultores regionis et» - en galeam Haganonis Aspicit et noscens iniunxit talia ridens: «Et meus hic socius Hagano collega veternus.» Hoc heros dicto introitum stationis adibat, Inferius stanti praedicens sic mulieri: 560 «Hac coram porta verbum modo iacto superbum: Hinc nullus rediens uxori dicere Francus Praesumet se impune gazae quid tollere tantae.» Necdum sermonem complevit, humotenus ecce Corruit et veniam petiit, quia talia dixit. 565 Postquam surrexit, contemplans cautius omnes: «Horum, quos video, nullum Haganone remoto Suspicio; namque ille meos per proelia mores Iam didicit, tenet hic etiam sat callidus artem. Quam si forte volente deo intercepero solam, 570 Tunc» ait «ex pugna tibi, Hiltgunt sponsa, reservor.» Ast ubi Waltharium tali statione receptum Conspexit Hagano, satrapae mox ista superbo Suggerit: «o senior, desiste lacessere bello Hunc hominem! pergant primum, qui cuncta requ irant, 575 Et genus et patriam nomenque locumque relictum, Vel si forte petat pacem sine sanguine praebens Thesaurum. Per responsum cognoscere homonem Possumus, et si Waltharius remoratur ibidem (Est sapiens), forsan vestro concedet honori.» 580 Praecipit ire virum cognomine rex Camalonem, Inclita Mettensi quem Francia miserat urbi Praefectum, qui dona ferens devenerat illo Anteriore die, quam princeps noverit ista. Qui dans frena volat rapidoque simillimus euro 585 Transcurrit spatium campi iuvenique propinquat Ac sic obstantem compellat: «dic, homo, quisnam Sis aut unde venis, quo pergere tendis?» Heros magnanimus respondit talia dicens: «Sponte tua venias an huc te miserit ullus, 590 Scire velim.» Camalo tunc reddidit ore superbo: «Noris Guntharium regem tellure potentem Me misisse tuas quaesitum pergere causas.» His auscultatis suggesserat hoc adolescens: «Ignoro penitus, quid opus sit forte viantis 595 Scrutari causas, sed promere non trepidamus. Waltharius vocor, ex Aquitanis sum generatus. A genitore meo modicus puer obsidis ergo Sum datus ad Hunos; ibi vixi nuncque recessi Concupiens patriam dulcemque revisere gentem.» 600 Missus ad haec: «tibi iam dictus per me iubet heres, Ut cum scriniolis equitem des atque puellam. Quod si promptus agis, vitam concedet et artus.» Waltharius contra fidenter protulit ista: «Stultius effatum me non audisse sophistam 605 Arbitror. En memoras, quod princeps, nescio vel quis, Promittat, quod non retinet nec fors retinebit. An deus est, ut iure mihi concedere possit Vitam? num manibus tetigit? num carcere trusit Vel post terga meas torsit per vincula palmas? 610 At tamen ausculta: si me certamine laxat (Aspicio, ferratus adest, ad proelia venit), Armillas centum de rubro quippe metallo Factas transmittam, quo nomen regis honorem.» Tali responso discesserat ille recepto, 615 Principibus narrat, quod protulit atque resumpsit. Tunc Hagano ad regem: «porrectam suscipe gazam, Hac potis es decorare, pater, tecum comitantes, Et modo de pugna palmam revocare memento! Ignotus tibi Waltharius et maxima virtus. 620 Ut mihi praeterita portendit visio nocte, Non, si conserimus, nos prospera cuncta sequentur. Visum quippe mihi te colluctarier urso, Qui post conflictus longos tibi mordicus unum Crus cum poplite ad usque femur decerpserat omne 625 Et mox auxilio subeuntem ac tela ferentem Me petit atque oculum cum dentibus eruit unum.» His animadversis clamat rex ille superbus: «Ut video, genitorem imitaris Hagathien ipse. Hic quoque perpavidam gelido sub pectore mentem 630 Gesserat et multis fastidit proelia verbis.» Tunc heros magnam iuste conceperat iram, Si tamen in dominum licitum est irascier ullum. «En» ait «in vestris consistant omnia telis. Est in conspectu, quem vultis, dimicet omnis. 635 Comminus astatis, nec iam timor impedit ullum; Eventum videam nec consors sim spoliorum.» Dixerat et collem petiit mox ipse propinquum Descendensque ab equo consedit et aspicit illo. Post haec Guntharius Camaloni praecipit aiens: 640 «Perge et thesaurum reddi mihi praecipe totum. Quodsi cunctetur (scio, tu vir fortis et audax), Congredere et bello devictum mox spoliato!» Ibat Mettensis Camalo metropolitanus, Vertice fulva micat cassis, de pectore thorax, 645 Et procul acclamans: «heus, audi» dixit «amice! Regi Francorum totum transmitte metallum, Si vis ulterius vitam vel habere salutem!» Conticuit paulum verbo fortissimus heros, Opperiens propius hostem adventare ferocem. 650 Advolitans missus vocem repetiverat istam: [«Regi Francorum totum transmitte metallum!» Tum iuvenis constans responsum protulit istud: «Quid quaeris vel quid reddi, importune, coartas? Numquid Gunthario furabar talia regi? 655 Aut mihi pro lucro quicquam donaverat ille, Ut merito usuram me cogat solvere tantam? Num pergens ego dampna tuli vestrae regioni, Ut vel hinc iuste videar spoliarier a te? Si tantam invidiam cunctis gens exhibet ista, 660 Ut calcare solum nulli concedat eunti, Ecce viam mercor, regi transmitto ducentas Armillas. Pacem donet modo bella remittens." Haec postquam Camalo percepit corde ferino, «Amplificabis» ait «donum, dum scrinia pandis. 665 Consummare etenim sermones nunc volo cunctos: Aut quaesita dabis aut vitam sanguine fundes.» Sic ait et triplicem clipeum collegit in ulnam Et crispans hastile micans vi nititur omni Ac iacit. At iuvenis devitat cautior ictum. 670 Hasta volans casso tellurem vulnere mordit. Waltharius tandem: «si sic placet», inquit «agamus!» Et simul in dictis hastam transmisit. at illa Per laevum latus umbonis transivit, et ecce Palmam, qua Camalo mucronem educere coepit, 675 Confixit femori transpungens terga caballi. Nec mora, dum vulnus sentit sonipes, furit atque Excutiens dorsum sessorem sternere temptat; Et forsan faceret, ni lancea fixa teneret. Interea parmam Camalo dimisit et, hastam 680 Complexus laeva, satagit divellere dextram. Quod mox perspiciens currit celeberrimus heros Et pede compresso capulo tenus ingerit ensem; Quem simul educens hastam de vulnere traxit. Tunc equus et dominus hora cecidere sub una. 685 Et dum forte nepos conspexerat hoc Camalonis, Filius ipsius Kimo eognomine fratris, Quem referunt quidam Scaramundum nomine dictum, Ingemit et lacrimis compellat tristior omnes: «Haec me prae cunctis heu respicit actio rerum. 690 Nunc aut commoriar vel carum ulciscar amicum.» Namque angusta loci solum concurrere soli Cogebant, nec quisquam alii succurrere quivit. Advolat infelix Scaramundus iam moriturus, Bina manu lato crispans hastilia ferro. 695 Qui dum Waltharium nullo terrore videret Permotum fixumque loco consistere in ipso, Sic ait infrendens et equinam vertice caudam Concutiens: «in quo fidis? vel quae tua spes est? Non ego iam gazam nec rerum quidque tuarum 700 Appeto, sed vitam cognati quaero perempti.» Ille dehinc: «si convincar, quod proelia primus Temptarim seu quid merui, quod talia possim Iure pati, absque mora tua me transverberet hasta.» Necdum sermonem concluserat, en Scaramundus 705 Unum de binis hastile retorsit in illum Confestimque aliud. Quorum celeberrimus heros Unum devitat, quatit ex umbone secundum. Tunc aciem gladii promens Scaramundus acuti Proruit in iuvenem cupiens praescindere frontem, 710 Effrenique in equo propius devectus ad illum Non valuit capiti libratum infindere vulnus, Sed capulum galeae impegit: dedit illa resultans Tinnitus ignemque simul transfudit ad auras. Sed non cornipedem potuit girare superbum, 715 Donec Waltharius sub mentum cuspidis ictum Fixerat et sella moribundum sustulit alta. Qui caput orantis proprio mucrone recidens Fecit cognatum pariter fluitare cruorem. Hunc ubi Guntharius conspexit obisse superbus, 720 Hortatur socios pugnam renovare furentes: «Aggrediamur eum nec respirare sinamus, Donec deficiens lassescat; et inde revinctus Thesauros reddet luet et pro sanguine poenas.» Tertius en Werinhardus abit bellumque lacessit, 725 Quamlibet ex longa generatus stirpe nepotum, O vir clare, tuus cognatus et artis amator, Pandare, qui quondam iussus confundere foedus In medios telum torsisti primus Achivos. Hic spernens hastam pharetram gestavit et arcum, 730 Eminus emissis haud aequo Marte sagittis Waltharium turbans. contra tamen ille virilis Constitit opponens clipei septemplicis orbem, Saepius eludens venientes providus ictus. Nam modo dissiluit, parmam modo vergit in austrurn 735 Telaque discussit, nullum tamen attigit illum. Postquam Pandarides se consumpsisse sagittas Incassum videt, iratus mox exerit ensem Et demum advolitans has iactitat ore loquelas: «O si ventosos lusisti, callide, iactus, 740 Forsan vibrantis dextrae iam percipis ictum.» Olli Waltharius ridenti pectore adorsus: «Iamque diu satis expecto certamina iusto Pondere agi. Festina, in me mora non erit ulla.« Dixerat et toto conixus corpore ferrum 745 Conicit. Hasta volans pectus reseravit equinum: Tollit se arrectum quadrupes et calcibus auras Verberat effundensque equitem cecidit super illum. Accurrit iuvenis et ei vi diripit ensem. Casside discussa crines complectitur albos 750 Multiplicesque preces nectenti dixerat heros: «Talia non dudum iactabas dicta per auras.» Haec ait et truncum secta cervice reliquit. Sed non dementem tria visa cadavera terrent Guntharium: iubet ad mortem properare vicissim. 755 En a Saxonicis oris Ekivrid generatus Quartus temptavit bellum, qui pro nece facta Cuiusdam primatis eo diffugerat exul. Quem spadix gestabat equus maculis variatus. Hic ubi Waltharium promptum videt esse duello, 760 «Dic» ait «an corpus vegetet tractabile temet Sive per aerias fallas, maledicte, figuras. Saltibus assuetus faunus mihi quippe videris.» Illeque sublato dedit haec responsa cachinno: «Celtica lingua probat te ex illa gente creatum, 765 Cui natura dedit reliquas ludendo praeire. At si te propius venientem dextera nostra Attingat, post Saxonibus memorare valebis, Te nunc in Vosago fauni fantasma videre.» «Attemptabo quidem, quid sis», Ekivrid ait, ac mox 770 Ferratam cornum graviter iacit. Illa retorto Emicat amento; quam durus fregerat umbo. Waltharius contra respondit cuspide missa: «Haec tibi silvanus transponit munera faunus. Aspice, num mage sit telum penetrabile nostrum. » 775 Lancea taurino contextum tergore lignum Diffidit ac tunicam scindens pulmone resedit. Volvitur infelix Ekivrid rivumque cruoris Evomit: en mortem fugiens incurrit eandem. Cuius equum iuvenis post tergum in gramen abegit. 780 Tunc a Gunthario clipeum sibi postulat ipsum Quintus ab inflato Hadawardus pectore lusus. Qui pergens hastam sociis dimisit habendam, Audax in solum confisus inaniter ensem. Et dum conspiceret deiecta cadavera totam 785 Conclusisse viam nec equum transire valere, Dissiliens parat ire pedes. Stetit acer in armis Waltharius laudatque virum, qui praebuit aequam Pugnandi sortem. Hadawart tum dixit ad illum: «O versute dolis ac fraudis conscie serpens, 790 Occultare artus squamoso tegmine suetus Ac veluti coluber girum collectus in unum Tela tot evitas tenui sine vulneris ictu Atque venenatas ludis sine more sagittas! Numquid et iste, putas, astu vitabitur ictus, 795 Quem propius stantis certo libramine mittit Dextra manus? neque enim is teli seu vulneris auctor. Audi consilium: parmam deponito pictam! Hanc mea sors quaerit, regis quoque sponsio praestat. Nolo quidem laedas, oculis quia complacet istis. 800 Sin alias, licet et lucem mihi dempseris almam, Assunt hic plures socii carnisque propinqui, Qui, quamvis volucrem simules pennasque capessas, Te tamen immunem numquam patientur abire.» Belliger at contra nil territus intulit ista: 805 «De reliquis taceo, clipeum defendere curo. Pro meritis, mihi crede, bonis sum debitor illi. Hostibus iste meis se opponere saepe solebat Et pro vulneribus suscepit vulnera nostris. Quam sit oportunus hodie mihi, cernis et ipse; 810 Non cum Walthario loquereris forsan, abesset. Viribus o summis hostem depellere cures, Dextera, ne rapiat tibi propugnacula muri! Tu clavum umbonis studeas retinere, sinistra, Atque ebori digitos circumfer glutine fixos! 815 Istic ne ponas pondus, quod tanta viarum Portasti spatia, ex Avarum nam sedibus altis!» Ille dehinc: «invitus agis, si sponte recusas. Nec solum parmam, sed equum cum virgine et auro Reddes: tum demum scelerum cruciamina pendes.» 820 Haec ait et notum vagina diripit ensem. Inter se variis terrarum partibus orti Concurrunt. Stupuit Vosegus haec fulmina et ictus. Olli sublimes animis ac grandibus armis, Hic gladio fidens, hic acer et arduus hasta, 825 Inter se multa et valida vi proelia miscent. Non sic nigra sonat percussa securibus ilex, Ut dant tinnitus galeae clipeique resultant. Mirantur Franci, quod non lassesceret heros Waltharius, cui nulla quies spatiumve dabatur. 830 Emicat hic impune putans iam Wormatiensis Alte et sublato consurgit fervidus ense, Hoc ictu memorans semet finire duellum. Providus at iuvenis ferientem cuspide adacta Intercepit et ignarum dimittere ferrum 835 Cogebat: procul in dumis resplenduit ensis. Hic ubi se gladio spoliatum vidit amico, Accelerare fugam fruticesque volebat adire. Alpharides fretus pedibus viridique iuventa Insequitur dicens: «quonam fugis? accipe scutum!» 840 Sic ait atque hastam manibus levat ocius ambis Et ferit. Ille cadit, clipeus superintonat ingens. Nec tardat iuvenis: pede collum pressit et hasta Divellens parmam telluri infixerat illum. Ipse oculos vertens animam sufflavit in auram. 845 Sextus erat Patavrid. Soror hunc germana Haganonis Protulit ad lucem. Quem dum procedere vidit, Vocibus et precibus conatur avunculus inde Flectere proclamans: «quonam ruis? aspice mortem, Qualiter arridet! desiste! en ultima Parcae 850 Fila legunt. O care nepos, te mens tua fallit. Desine! Waltharii tu denique viribus impar.» Infelix tamen ille means haec omnia sprevit; Arsit enim venis laudem captare cupiscens. Tristatusque Hagano suspiria pectore longa 855 Traxit et has imo fudit de corde loquelas: «O vortex mundi, fames insatiatus habendi, Gurges avaritiae, cunctorum fibra malorum! O utinam solum gluttires dira metallum Divitiasque alias homines impune remittens! 860 Sed tu nunc homines perverso numine perflans Incendis, nullique suum iam sufficit. Ecce Non trepidant mortem pro lucro incurrere turpem. Quanto plus retinent, tanto sitis ardet habendi. Externis modo vi modo furtive potiuntur 865 Et, quod plus renovat gemitus lacrimasque ciebit, Caeligenas animas Erebi fornace retrudunt. Ecce ego dilectum nequeo revocare nepotem; Instimulatus enim de te est, o saeva cupido. En caecus mortem properat gustare nefandam 870 Et vili pro laude cupit descendere ad umbras. Heu mihi care nepos, quid matri, perdite, mandas ? Quis nuper ductam refovebit, care, maritam, Cui nec, rapte spei, pueri ludicra dedisti? Quis tibi nam furor est? unde haec dementia venit?» 875 Sic ait et gremium lacrimis conspersit obortis, Et longum «formose, vale» singultibus edit. Waltharius, licet alonge, socium fore maestum Attendit, clamorque simul pervenit ad aures. Unde incursantem sic est affatus equestrem: 880 «Accipe consilium, iuvenis clarissime, nostrum Et te conservans melioribus utere fatis. Desine, nam tua te fervens fiducia fallit! Heroum tot cerne neces et cede duello, Ne suprema videns hostes facias mihi plures.» 885 «Quid de morte mea euras» ait ille «tyranne? Est modo pugnandum tibimet, non sermocinandum.» Dixit et in verbo nodosam destinat hastam, Cuspide quam propria divertens transtulit heros. Quae subvecta choris ac viribus acta furentis 890 In castrum venit atque pedes stetit ante puellae. Ipsa metu perculsa sonum prompsit muliebrem. At postquam tenuis redit in praecordia sanguis, Paulum suspiciens spectat, num viveret heros. Tum quoque vir fortis Francum discedere bello 895 Iussit; at ille furens gladium nudavit et ipsum Incurrens petiit vulnusque a vertice librat. Alpharides parmam demum concusserat aptam Et spumantis apri frendens de more tacebat. Ille ferire volens se pronior omnis ad ictum 900 Exposuit, sed Waltharius sub tegmine flexus Delituit corpusque suum contraxit, et ecce Vulnere delusus iuvenis recidebat ineptus. Finis erat, nisi quod genibus tellure refixis Belliger accubuit calibemque sub orbe cavebat. 905 Hic dum consurgit, pariter se subrigit ille Ac citius scutum trepidus sibi praetulit atque Frustra certamen renovare parabat. At illum Alpharides fixa gladio petit ocius hasta Et mediam clipei dempsit vasto impete partem, 910 Hamatam resecans loricam atque ilia nudans. Labitur infelix Patavrid sua viscera cernens Silvestrique ferae corpus, animam dedit Orco. Hunc sese ulturum spondens Gerwitus adivit, Qui forti subvectus equo supra volat omnem 915 Stragem, quae angustam concluserat obvia callem. Et dum bellipotens recidisset colla iacentis, Venit et ancipitem vibravit in ora bipennem (Istius ergo modi Francis tunc arma fuere). Vir celer obiecit peltam frustravit et ictum, 920 Ac retro saliens hastam rapiebat amicam Sanguineumque ulva viridi dimiserat ensem. Hic vero metuenda virum tum bella videres. Sermo quidem nullus fuit inter Martia tela: Sic erat adverso mens horum intenta duello. 925 Is furit, ut caesos mundet vindicta sodales, Ille studet vitam toto defendere nisu Et, si fors dederit, palmam retinere triumphi. Hic ferit, ille cavet; petit ille, reflectitur iste: Ad studium fors et virtus miscentur in unum. 930 Longa tamen cuspis breviori depulit hostem Armatum telo, girat sed et ille caballum Atque fatigatum cupiebat fallere homonem. Iam magis atque magis irarum mole gravatus Waltharius clipeum Gerwiti sustulit imum, 935 Transmissoque femur penetraverat inguine ferrum. Qui post terga ruens clamorem prodidit atrum Exitiumque dolens pulsabat calcibus arvum. Hunc etiam truncum caesa cervice reliquit. Idem Wormatiae campis comes extitit ante. 940 Tunc primum Franci coeperunt forte morari Et magnis precibus dominum decedere pugna Deposcunt. Furit ille miser caecusque profatur: «Quaeso, viri fortes et pectora saepe probata, Ne fors haec cuicumque metum, sed conferat iram. 945 Quid mihi, si Vosago sic sic inglorius ibo? Mentem quisque meam sibi vindicet. En ego partus Ante mori sum, Wormatiam quam talibus actis Ingrediar. Petat hic patriam sine sanguine victor? Hactenus arsistis hominem spoliare metallis; 950 Nunc ardete, viri, fusum mundare cruorem, Ut mors abstergat mortem, sanguis quoque sanguem, Soleturque necem sociorum plaga necantis!» His animum dictis demens incendit et omnes Fecerat immemores vitae simul atque salutis. 955 Ac velut in ludis alium praecurrere quisque Ad mortem studuit; sed semita, ut antea dixi, Cogebat binos bello decernere solos. Vir tamen illustris dum cunctari videt illos, Vertice distractas suspendit in arbore cristas 960 Et ventum captans sudorem tersit anhelus. Ecce repentino Randolf athleta caballo Praevertens reliquos hunc importunus adivit Ac mox ferrato petiit sub pectore conto. Et nisi duratis Wielandia fabrica giris 965 Obstaret, spisso penetraverit ilia ligno. Ille tamen subito stupefactus corda pavore Munimen clipei obiecit mentemque recepit. Nec tamen et galeam fuerat sumpsisse facultas. Francus at emissa gladium nudaverat hasta 970 Et feriens binos Aquitani vertice crines Abrasit, sed forte cutem praestringere summam Non licuit; rursumque alium vibraverat ictum Et praeceps animi directo obstamine scuti Impegit calibem, nec quivit viribus ullis 975 Elicere. Alpharides retro, se fulminis instar Excutiens, Francum valida vi fudit ad arvum Et super assistens pectus conculcat et inquit: «En pro calvitio capitis te vertice fraudo, Ne fiat ista tuae de me iactantia sponsae.» 980 Vix effatus haec truncavit colla precantis. At nonus pugnae Helmnod successit, et ipse Insertum triplici gestabat fune tridentem, Quem post terga quidem socii stantes tenuerunt, Consiliumque fuit, dum cuspis missa sederet 985 In clipeo, cuncti pariter traxisse studerent, Ut vel sic hominem deiecissent furibundum; Atque sub hac certum sibi spe posuere triumphum. Nec mora, dux totas fundens in brachia vires Misit in adversum magna cum voce tridentem 990 Edicens: «ferro tibi finis, calve, sub isto!» Qui ventos penetrans iaculorum more coruscat, Quod genus aspidis ex alta sese arbore tanto Turbine demittit, quo cuncta obstantia vincat. Quid moror? umbonem sciderat peltaque resedit. 995 Clamorem Franci tollunt saltusque resultat, Obnixique trahunt restim simul atque vicissim, Nec dubitat princeps tali se aptare labori. Manarunt cunctis sudoris flumina membris. Sed tamen haec inter velut aesculus astitit heros 1000 Quae non plus petit astra comis quam Tartara fibris, Contempnens omnes ventorum immota fragores. Certabant hostes hortabanturque viritim, Ut, si non quirent ipsum detrudere ad arvum Munimen clipei saltem extorquere studerent, 1005 Quo dempto vivus facile caperetur ab ipsis. Nomina quae restant edicam iamque trahentum: Nonus Eleuthir erat, Helmnod cognomine dictus, Argentina quidem decimum dant oppida Trogum, Extulit undecimum pollens urbs Spira Tanastum, 1010 Absque Haganone locum rex supplevit duodenum. Quattuor hi adversum summis conatibus unum Contendunt pariter multo varioque tumultu. Interea Alpharidi vanus labor incutit iram, Et qui iam pridem nudarat casside frontem, 1015 In framea tunicaque simul confisus aena Omisit parmam primumque invasit Eleuthrin. Huic galeam findens cerebrum diffudit et ipsam Cervicem resecans pectus patefecit, at aegrum Cor pulsans animam liquit mox atque calorem. 1020 Inde petit Trogum haerentem in fune nefando. Qui subito attonitus recidentis morte sodalis Horribilique hostis conspectu coeperat acrem Nequiquam temptare fugam voluitque relicta Arma recolligere, ut rursum repararet agonem 1025 (Nam cuncti funem tracturi deposuerunt Hastas cum clipeis). Sed quanto maximus heros Fortior extiterat, tanto fuit ocior, olli Et cursu capto suras mucrone recidit Ac sic tardatum praevenit et abstulit eius 1030 Scutum. Sed Trogus quamvis de vulnere lassus, Mente tamen fervens saxum circumspicit ingens, Quod rapiens subito obnixum contorsit in hostem Et proprium a summo clipeum fidit usque deorsum. Sed retinet fractum pellis superaddita lignum. 1035 Moxque genu posito viridem vacuaverat aedem Atque ardens animis vibratu terruit auras, Et si non quivit virtutem ostendere factis, Corde tamen habitum patefecit et ore virilem. Nec manes ridere videns audaciter infit: 1040 «O mihi si clipeus vel sic modo adesset amicus! Fors tibi victoriam de me, non inclita virtus Contulit. Ad scutum mucronem hic tollito nostrum!» Tum quoque subridens «venio iam» dixerat heros Et cursu advolitans dextram ferientis ademit. 1045 Sed cum athleta ictum libraret ab aure secundum Pergentique animae valvas aperire studeret, Ecce Tanastus adest telis cum rege resumptis Et socium obiecta protexit vulnere pelta. Hinc indignatus iram convertit in ipsum 1050 Waltharius humerumque eius de cardine vellit Perque latus ducto suffudit viscera ferro. «Ave!» procumbens submurmurat ore Tanastus. Quo recidente preces contempsit promere Trogus Conviciisque sui victorem incendit amaris, 1055 Seu virtute animi, seu desperaverat. Exin Alpharides: «morere» inquit «et haec sub Tartara transfer Enarrans sociis, quod tu sis ultus eosdem.» His dictis torquem collo circumdedit aureum. Ecce simul caesi volvuntur pulvere amici, 1060 Crebris foedatum ferientes calcibus arvum.

<poem>